PRINT CULTURE IN SUNDANESE FOR 100 YEARS IN THE DUTCH EAST INDIES

Mikihiro Moriyama

Abstract


Sundanese books have been printed since 1850 up to the present. This article tries to draw a configuration of printing books in Sundanese for about 100 years in the Dutch colonial and Japanese occupation period. Printing and publishing books in Sundanese was initiated by the Dutch colonial government for the sake of management of their colony. This article discuss three aspects in print culture in Sundanese: (1) the role of government printing house and private publishers, (2) the cultural relationship between manuscript and printed books (3) the changes after the emergence of printed books. Print culture in the Sundanese-speaking community was born and has developed. Its facets have changed from time to time. We notice more than 2200 Sundanese books were published up to the second decade of the 21st century when the technological innovation has proceeded in an enormous pace. However, the importance of Sundanese publication has not diminished in terms of nurturing educated citizens in this digital-oriented society and supporting cultural identity.

 


Keywords


print culture; printing books; Sundanese; Sundanese-speaking community

Full Text:

PDF

References


Anonymous.(1918). ‘Schets van een Werkprogramma voor de Commissie voor deVolkslectuur’, Vrijzinnig Weekblad, 26, p.425-428.

Anonymous. (1963) ‘Het werk van de Commissie voor de Volkslectuur in Nederlandsch Indië’, (Appendix to an official letter of the Minister of Colonial Affairs tot he Queen, 26 February 1926) in S.L. van der Wal, Het onderwijsbeleid in Nederlands-Indië 1900-1940, Groningen: n.p., 404-409.

Ardiwinata, D.K.(1914). Baroeang Ka Noe Ngarora, Batavia: G. Kolff & Co., Serie uitgaven door bemiddeling der Commissie voor de Volkslectuur No. 90.

AVSS onder ultimo december 1852.(1853). Batavia: Landsdrukkerij.

Balai Pustaka.(1948). Balai Pustaka Sewadjarnja 1908-1942, Djakarta: Balai Pustaka.

Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen.(1886). ‘Bijlage VIII. Lijst der leden van het Genootschap op ultimo December 1885’, Notulen van de Algemeene en Bestuurs-verga-deringen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen Deel XXIII:57-62.

Berge, T.van den.(1993). Van Kennis tot Kunst, Soendanese Poezie in de Koloniale Tijd, Ph.D. thesis, State Universiteit of Leiden.

Bureau voor de Volkslectuur (Balai Poestaka).(1924). Resultaten van de Volkslectuur in het jaar 1922, Batavia.

Chambert-Loir, H.(1991). ‘Malay Literature in the 19th Century; The Fadli Connection’, in J.J. Ras and S.O. Robson ed., Variation, Transformation and Meanig. Studies on Indonesian Literatures in Honour of A. Teeuw, pp. 87-114, Leiden: KITLV Press.

Chijs, J.A. van der.(1875). ‘Proeve eener Ned. Indische Bibliographie (1659-1870)’, Verhandelingen van het Bataviaasch Fenootschap van Kunsten en Wetenschappen, 17, p. 1-325.

-----------.(1880). ‘Proeve eener Ned. Indische Bibliographie (1659-1870), supplement I’, Verhandelingen van het Bataviaasch Fenootschap van Kunsten en Wetenschappen 19: xxxix, 1-93

-----------, ‘Proeve eener Ned. Indische Bibliographie (1659-1870), supplement II’, Verhandelingen van het Bataviaasch Fenoot-schap van Kunsten en Wetenschappen 55 (3): 1-64.

Colsma, S. (1881). West-Java. Het land, de bewoners en de Arbeid der Nederlandsche Zendingsvereeniging., Rotterdam: J.H. Dunk.

-----------. (1913). Soendaneesch-Hollandsch woordenboek, 3rd. edition, Lei-den: A.W. Sijthoff’s Uitgevers-Maatschappij.

Commissie voor de Volkslectuur.(1912). Palanggeran Noeliskeun Basa Soenda koe Aksara Walanda. Batavia.

Departement van Gouvernementsbedrijven in Nederlandsch-Indië.(1912). Landsdrukkerij Verslag over 1911, Batavia: Landsdrukkerij.

Djojopoespito, S. (1959). Marjanah, Djakarta: Balai Pustaka.

Ekadjati, E.S. (ed). (1988). Naskah Sunda: Inventarisasi dan Pencatatan. Bandung: Lembaga Penelitian Universitas Padjadjaran, Tokyo: The Toyota Foundation.

------------.(1996). ‘Cultural Plurality: The Sundanese in West Java’, in lluminations by Ann Kumar and John H. McGlynn, Jakarta: The Lontar Foundation, New York and Tokyo: Weatherhill, Inc.

Eringa, F.S. (1984). Soendaas-Nederlands Woordenboek, (mede met gebruikmaking van eerder door R.A.Kern bijeengebrachte gegevens), Dordrecht, Cinnaminson: Foris Publications Holland.

Jedamski, D.(1992). ‘Balai Pustaka: A Colonial Wolf in Sheep's Clothing’, Archipel44, p. 23-46.

Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië. (1917-1939). 2ndedition. 4 vols and 4 suppliments. [s’-Gravenhage: Nijhoff, Leiden: Brill].

End, TH.van den. (1991). De Nederlandsche Zendingsvereeniging in West-Java 1858-1963. Een bronnenpublicatie., Leiden: Raad voor de Zending der Ned. Herv. Kerk, de zending der Gereformeerde Kerken in Nederland en de Gereformeerde Zendingsbond in de Ned. Herv. Kerk.

Faruk.(2002). Novel-novel Indonesia. Tradisi Balai Pustaka 1920-1942. Yogyakarta: Gama Media.

Goeroe.(1926). ‘Kasoesastran Soenda’, Poesaka-Soenda 4 (1), pp. 11-16.

Hassert, J.M. van. (1938). ‘Het kantoor voor de Volkslectuur’, Bibliotheekleven,23,pp.122-126.

Hidding, K.A.H.(1935). Gebruiken en Godsdienst der Soendaneezen. Batavia: G.Kolff & Co.

Jedamski, D. (1992). ‘Balai Pustaka: A Colonial Wolf in Sheep’s Clothing’, Archipel44, pp. 23-46.

Kantoor voor de Volkslectuur.(1931). Eenige Resultaten van de Arbeid in het jaar 1930, Batavia: Volkslectuur.

Kartini, T., Hadish, Y.K., Sumardipura, S.,&Iskandarwassid.(1979). Yuhana – Sastrawan Sunda. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.

Kimman, E. (1981). “Indonesian Publishing, Economic Organizations”. Langganan Society, Hollandia Baarn.

Kitano, M.(1993). “Oranda Higashi Indo jidai no Peranakan kajin Bungaku no tanjo to hatten 1880-1924”.M.A. thesis. Osaka University of Foreign Studies.

Karatani, K.(1993). Origins of Modern Japanese Literature. Durham and London: Duke University Press.

Lenggang Kantjana.(1887). Warnasari jilid III. Batavia: Landsdrukkerij.

Maier, H.M.J. (1993a). ‘Boredom in Batavia: A Catalogue of Books in 1898’, in: D.M. Roskies (ed.), Text/politics in Island Southeast Asia, Essays in Interpretation, pp. 131-156, Athens, Ohio: Ohio University Center for International Studies.

Moesa, M.(1867). Dongeng-dongeng Piêntêngên. Batavia: Landsdrukkerij.

Molen, W., van der.(2000). ‘Hoe heeft zulks kunnen geschieden? Het begin van de Javaanse typografie’, in: van der Molen Willem: Arps, Bernard (ed.), Woord en Schrift in de Oost. De betekenis van zending en missie voor de studie van taal en literatuur in Zuidoost-Azie, pp. 132-162, Leiden: Opleiding Talen en Culturen van Zuidoost-Azie en Oceanie, Universiteit Leiden, Semaian 19.

Moriyama, M. (1990). ‘The Sundanese Epic Wawacan in Print’, Southeast Asian Studies 28 (1): 108-122.

-------------.(1995). ‘Language policy in the Dutch colony: on Sundanese in the Dutch East Indies’, Southeast Asian Studies 32 (4): 446-54.

------------.(2005). Sundanese Print Culture and Modernity in 19th Century West Java. Singapore University Press.

-----------. (2013). Semangat Baru: Kolonialisme, Budaya Cetak, dan Kesastraan Sunda Abad Ke-19 [A new spirit: Colonialism, Print Culture and Sundanese Literature in 19the century], Revised version, Jakarta: Komunitas Bambu, p. 340.

----------. (2017). “Jasa Balai Pustaka dalam Pembentukan Lierasi pada Abad ke-20: Suatu Tinjauan dari Penerbitan Buku-buku berbahasa Sunda”, in Koko Sudarmoko ed., Seratus Tahun Balai Pustaka (1917-2017), pp. 11-25, Jakarta: Balai Pustaka.

Rosidi, A.(1966). Kesusastran Sunda Dewasa Ini. Bandung: Tjupumanik.

-----------.(1982). Ikhtisar Sejarah Sastra Indonesia.(3rd ed).Bandung: Binacipta.

----------.(1995). Puisi Sunda jilid 1. Bandung: CV Geger Sunten.

----------.(2000). ‘Bahasa Indonesia, Bahasa Kita’, in J.B. Kristanto ed. Seribu Tahun Nusantara, pp. 365-378, Jakarta: Kompas.

Setiadi, H.F.(1991). ‘Kolonialisme dan Budaya: Balai Poestaka di Hindia Belanda’, Prisma 10.

Siregar, B. (1964). Sedjarah sastera Indonesia modern.Jakarta: Akademi Sastera dan Bahasa Multatuli.

Solomon, W.J.(1993). “The early Sundanese Novel, 1914-1940”.Ph.D. thesis. Australian Naional University.

Teeuw, A.(1972). ‘The impact of Balai Pustaka on modern Indonesian literature’.The Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 35(1): 111-127.

------------.(1986). Modern Indonesian Literature(2 vols). Dordrecht, Riverton: Foris Publication.

Uhlenbeck, E.M.(1964). A Critical Survey of Studies of the Language of Java and Madura. Gravenhage: Martinus Nijhoff.

Universitaire Biblioteken Leiden. (2014). Universitaire Biblioteken Leiden Jaarverslag 2014. Leiden.




DOI: https://doi.org/10.17509/bs_jpbsp.v18i1.12142

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2018 Jurnal Pendidikan Bahasa dan Sastra



    p-ISSN 1412-0712  |  e-ISSN 2527-8312

Lisensi Creative Commons

JPBS is published by:

Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sastra (Faculty of Language and Literature Education), Universitas Pendidikan Indonesia,

in cooperation with

TEFLIN, and APPBIPA

View My Stats